گفت وگوی تفصیلی گل چرم با رییس كمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران
مقصر اصلی خاموشی ها كیست؟
گل چرم: هرچند در سالهای قبل نیز تامین برق مصرفی کشور در تابستان همیشه محل بحث و چالش بوده اما با شروع خاموشی ها در ابتدای خردادماه، این سوال به وجود آمده که بحران برق در سال 1400 چه مبنایی دارد؟
به گزارش گل چرم به نقل از ایسنا، برمبنای اعلام مسئولان توانیر، احیانا روند خاموشی ها حداقل تا یک ماه آتی ادامه خواهد داشت و در طول این مدت با بیان جدول خاموشی در شهرهای بزرگ در زمان بندی های مختلف، قطع برق ادامه خواهد داشت.
کاهش بارندگی ها، کاهش ظرفیت تولید نیروگاه ها، استخراج رمزارزها و افزایش مصرف برق، قسمتی از عواملی است که از طرف مقامات و کارشناسان در ایام گذشته بعنوان علت قطعی برق اعلام شده اما سوال اصلی اینجاست که صنعت برق ایران چگونه به چنین بحرانی رسید؟
رئیس کمیسیون انرژی اتاق تجاری ایران می گوید آنچه که امروز در صنعت برق کشور مشاهده می شود نتیجه عملکرد اشتباه در سیاست گذاری های کلان سالهای گذشته است و برخی عوامل کوتاه مدت نیز در تشدید شرایط فعلی نقش داشته اند.
ایسنا در ارتباط با خاموشیها و دلیلهای آن که این روزها به مساله روز مردم تبدیل گشته، گفت و گویی با حمیدرضا صالحی انجام داده که ماحصل آن در ادامه آمده است:
- هرچند قطعی برق در تابستان سالهای گذشته نیز سابقه داشته اما شروع خاموشی ها از شروع خرداد برای مردم نگران کننده است. دلیل شروع زودرس بحران در سال ۱۴۰۰ چیست؟
برای تحلیل آنچه که صنعت برق ایران در ایام گذشته با آن روبه رو شده باید چند عامل را در کنار یکدیگر ببینیم. عوامل طولانی مدت که قسمتی از آن به نگاه کلان اقتصادی کشور در سال ها و دولت های گذشته برمی گردد و عوامل کوتاه مدتی که امسال با آن رو به رو هستیم. برای آنکه بدانیم چرا امروز با کمبود جدی برق مواجهیم باید این این عوامل را در کنار هم تحلیل نماییم.
- در تحلیل عوامل بلندمدت، کدام تصمیمات اشتباه ما به شرایط امروز رسانده اند؟
همانطور که کارشناسان و فعالان اقتصادی در سالهای گذشته بارها هشدار داده بودند، روند سرمایه گذاری های جدید در اقتصاد ایران با افت فاحشی روبه رو شده و این روند هیچ گاه اصلاح نشده است. ما در سالهای گذشته تحت تاثیر دوره های مختلف تحریم، از سویی نتوانسته ایم سرمایه خارجی قابل توجهی جذب نماییم و از طرف دیگر باتوجه به مشکلات جدی در سیاست گذاری های اجرائی، سرمایه گذاری داخلی نیز به شدت محدود شده و با فشارهایی که بر فعالان بخش خصوصی وارد شده، حتی آنهایی که سرمایه گزاری نموده اند نیز با محدودیت و چالش مواجهند. این مساله در صنعت برق نیز دیده می شود و همانطور که از سال ها پیش این هشدار را می دادیم که جذب نشدن سرمایه های جدید در این عرصه به کاهش ظرفیت تولید و تامین نیازهای کشور منجر می شود، امروز نتیجه بی توجهی به این هشدارها را می بینیم.
- دولت در سالهای گذشته اعلام نموده که فضای سرمایه گذاری در صنعت برق را برای بخش خصوصی باز گذاشته است و حتی نیروگاه هایی با محوریت این بخش فعالیت خودرا آغاز نموده اند. چرا علیرغم این وعده در عمل سرمایه گذاری کافی صورت نگرفته است؟
ما متاسفانه هیچ تعادلی در سیاست های اجرائی خود در این عرصه نداریم. برای مثال در دولت های نهم و دهم و در دوره آقای احمدی نژاد دولت اعلام نمود که در حوزه نیروگاه های جدید ورود نمی کند و بخش خصوصی باید نقش محوری داشته باشد. با این وجود مقدمات حضور این بخش، اجازه تصمیم گیری و قیمت گذاری برمبنای واقعیت ها و انجام حمایت لازم برای حضور سرمایه گذاران در این بخش به شکل جدی دنبال نشد. در دولت فعلی نیز این مساله برای دوره ای طولانی مسکوت ماند و امروز سرمایه گذاران از یک طرف برای دریافت مطالبتاشان تحت فشار هستند؛ از سویی باتوجه به تصدی گری دولت، امکان تصمیم گیری مستقل ندارند و از طرف دیگر با بدهی به صندوق توسعه ملی دست و پنجه نرم می کنند. با در کنار هم قرار دادن تمام این مسائل می بینیم که صنعت برق با ظرفیتی کمتر از آنچه که می توانست برق تولید می کند و همین موضوع مقدمه ای بر خاموشی هاست.
- عامل اصلی پایین بودن تولید برق در نیروگاه ها چیست؟ آیا این وظیفه دولت بوده که ظرفیت را به حداکثر برساند یا بخش خصوصی فعال در نیروگاه ها؟
مسئولیت بهره برداری از نیروگاه های بخش خصوصی با سرمایه گذاران است اما باید پرسید که آیا مقدمات این تجدید قوا فراهم شده؟ نیروگاه ها برای افزایش راندمان و به حداکثر رساندن میزان تولید نیاز به زمان دارند. بطور معمول اورهال (تعمیر و نگهداری) یک نیروگاه به حدود یک ماه زمان نیاز دارد. این مساله باید در یک برنامه ریزی کلان صورت گیرد که هر یک از نیروگاه ها زمان لازم را برای اورهال پیدا کنند. در زمانی که بار شبکه پایین است، سایر نیروگاه ها ظرفیت را جبران کنند تا هر نیروگاه بتواند ظرفیت خودرا اورهال اساسی کرده و بار دیگر به شبکه بازگردد. ما این فرصت را از دست داده ایم و بدین جهت در اوج بار شبکه، عملا نیروگاه ها زمان کافی برای به حداکثر رساندن ظرفیت تولید خودرا ندارند.
- آیا در زمان فعلی و باتوجه به بحرانی که در ایام گذشته در صنعت برق به وجود آمده، امکان به حداکثر رساندن ظرفیت وجود دارد؟
در ایام گذشته نیروگاه ها تمام تلاش خودرا به کار بسته اند تا بتوانند تولید را به حداکثر برسانند و اگر نیاز به اورهالی وجود دارد با نیمی از زمان معمول این اتفاق اجرائی شود اما باتوجه به عوامل کوتاه مدت موجود در هفته های گذشته، شرایط دشواری در پیش خواهیم
- در کنار مسائل کلان، وقتی از عوامل کوتاه مدت صحبت می نماییم، دقیقا منظور چیست؟ چه مسائلی در سال ۱۴۰۰ رخ داده که در سالهای قبل وجود نداشته است؟
با عنایت به این که خیلی از نیروگاه های ما برای تولید با حداکثر ظرفیت به ذخایر آبی احتیاج دارند، کاهش جدی میزان بارندگی یکی از عوامل فعلی است. هرچند ما اساسا با مشکل کم آبی مواجهیم اما مقایسه میزان بارندگی امسال در قیاس با زمان مشابه سال قبل نشان میدهد که امسال از نظر میزان بارش باران شرایط بسیار دشوار بوده و همین موضوع خودرا در فعالیت نیروگاه ها نشان میدهد. از طرف دیگر گرمای هوا نیز امسال زودتر از سالهای گذشته خودرا نشان داده و همین موضوع میزان مصرف برق را بالا برده است؛ تا جایی که میزان مصرف فعلی برق در مقایسه با سالهای گذشته به شدت بالا رفته است. وزارت نیرو می گوید که امروز میزان مصرف و تقاضا برای برق حدودا ۹۰۰۰ مگاوات بیش از ظرفیت تولید است و بدین جهت شرایط دشوار شده است.
- یکی از مسائلی که در طول روزها و هفته های گذشته بعنوان یکی از مقصران قطعی برق از آن یاد شده، استخراج رمزارزها و افزایش بار شبکه به علت فعالیت ماینرهاست. چه سهمی از خاموشی ها را می توان به استخراج کنندگان رمزارز نسبت داد؟
در بین عوامل کوتاه مدت اساسا می توان سهمی را به استخراج رمزارزها اختصاص داد اما میزان این سهم بسیار محدود است. برمبنای اعلام توانیر میزان بار مصرفی استخراج کنندگان رمزارز عددی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ مگاوات است که قسمتی از آنرا مجازها و بخشی را غیرمجازها می سازند. حتی اگر اینطور محاسبه نماییم که برخی ماینرها کشف نشده و مثلا مصرف آنها به ۱۰۰۰ مگاوات نیز می رسد، باز هم در مقایسه با کمبود ۹۰۰۰ مگاواتی در شبکه نمی توان سهم اصلی را به آنها داد. وزارت نیرو اعلام نموده که فعالیت ماینرهای مجاز را متوقف کرده است اما با این وجود کمبودها جبران نمی گردد و بدین جهت باید به آنها سهمی داد اما نباید در این سهم اغراق کرد.
- برای جبران این کمبود ۹۰۰۰ مگاواتی چه برنامه هایی پیش بینی شده که محقق نشده اند؟
ما برمبنای برنامه ششم توسعه باید سالانه ۵۰۰۰ مگاوات ظرفیت جدید به شبکه برق اضافه می کردیم و عدد نهایی ظرفیت به ۱۰۰ هزار مگاوات می رسید اما در عمل این اتفاق نیفتاد و امروز ظرفیت کلی چیزی بیش از ۸۰ هزار مگاوات تخمین زده می شود که باتوجه به توضیحات بالا امکان فعال کردن تمام آن نیز وجود ندارد. از طرف دیگر باید قسمتی از این افزایش ظرفیت به انرژی های تجدیدپذیر اختصاص می یافت که تنها بخش محدودی از آن اجرائی شده و سهم انرژی های تجدیدپذیر در صنعت برق ما شاید کمتر از یک درصد باشد. این عدد یک نگرانی جدی در سیاست های کلان و به روز در این عرصه به حساب می آید.
- ایران در سالهای گذشته در حوزه انرژی هسته ای فعالیت فراوانی کرده و نیروگاه های ما به کار خود ادامه می دهند اما شاهد فعال کردن آنها در شبکه توزیع برق نیستیم. علت این مساله چیست؟
هر کشور در اقتصاد باید برمبنای ظرفیت های خود و مزیت نسبی که دارد فعالیت کند. موضوع انرژی هسته ای یک موضوع کلان و بالادستی است که مقامات کشور در ارتباط با آن تصمیم گیری می کنند. یک نظر کارشناسی در حوزه انرژی استفاده از ظرفیت هایی است که اقتصاد ایران از آن بهره مند است. ما یکی از بالاترین ذخایر گاز در جهان را داریم و این انرژی در کشور ما بسیار ارزان است. بدین جهت هزینه ای که برای ساخت و بهره برداری از یک نیروگاه هسته ای می شود، می تواند به ساخت چند نیروگاه تولید برق در کشور منجر شود و با هزینه کمتر راندمان بالاتری را برای ما به وجود آورد.
- یعنی نمی توان سهمی از تامین برق در ایران را به انرژی هسته ای داد؟
اساسا این طور نیست. ما از چند دهه قبل برنامه ریزی جهت استفاده از نیروگاه های انرژی هسته ای برای تامین برق را شروع کردیم و اقداماتی که در نیروگاه هایی مانند بوشهر انجام شده نیز همین مورد را نشان میدهد. البته هنوز ظرفیت بالفعل تولید برق در این نیروگاه ها چندان بالا نیست اما گام های جدید توسعه در این بخش همچنان پیگیری می شود و می توان انتظار داشت که ظرفیت آنها در شبکه فعال شود اما این ظرفیت در قیاس با نیازی که کشور امروز با آن روبه روست هنوز چندان بالا نیست.
- در ایام گذشته وزارت نیرو برق خانگی را نیز در لیست خاموشی ها قرار داده و این در شرایطی است که مردم تصور می کنند در برنامه های خاموشی باید برق خانگی را استثنا کرد. آیا چنین تفکیکی امکان پذیر است؟
براوردهایی که از مصرف برق در ایران وجود دارد، نشان میدهد که حدود یک سوم از میزان برق مصرفی کشور به خانه ها اختصاص دارد و دو سوم دیگر در بخش های صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. می توان در مدیریت مصرف و خاموشی ها طوری برنامه ریزی کرد که بخش خانگی با محدودیت کمتری مواجه و کمبودها از سایر بخش ها جبران شود.
- باتوجه به مشکلات اقتصادی که کشور با آن رو به رو بوده، برخی فعالان اقتصادی می گویند اگر برق آنها نیز قطع شود، فشاری دوچندان را به آنها تحمل خواهدنمود و این مساله به ضرر اقتصاد کشور تمام می شود. این دیدگاه تا چه حد واقعی است؟
این مساله نیز به مسائل کلان اقتصادی کشور باز می گردد. متاسفانه ما هیچ تفکیکی میان واحدهای مصرف کننده صنعتی برق ایجاد نکرده ایم و دولت به همه مصرف کنندگان یارانه ای گسترده می دهد که همین موضوع نیز در فشار به نیروگاه ها و سرمایه گذاران نقشی بسیار کلیدی دارد. ما باید این تفکیک را قائل شویم که وقتی یک واحد صنعتی برق دولتی می گیرد اما محصول خودرا بدون قیمت گذاری به شکل آزاد به فروش می رساند یا با نرخ آزاد ارز صادر می کند باید با دیگر واحدها یا مصرف برق خانگی تفاوت داشته باشد. اگر این تفکیک را قائل می شدیم و قیمت را برای این واحدها واقعی می کردیم، از سویی مصرف کاهش می یافت و از طرفی امکان مدیریت در وضعیت اینچنینی آسان تر می شد.
منبع: گل چرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب