مدیر كل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات مطرح كرد
نمی توان به طیور بعنوان منبع اصلی پروتئین کشور اکتفا کرد
به گزارش گل چرم، خراسان رضوی مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات اظهار داشت: در آینده دراز مدت نمی توانیم به طیور بعنوان منبع اصلی پروتئینی کشور به دلیل وابستگی به غلات اکتفا نماییم، ازاین رو راهی جز ارتقاء فناوری و رفتن به سمت بهره وری تولید آبزیان نداریم.
سید قباد مکرمی در نشست «صنعت آبزی پروری» که به همت پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با همکاری مدیریت شیلات استان امروز ۲۵ مهرماه در سالن همایش های دکتر کاظمی آشتیانی برگزار گردید، با اشاره به روز جهانی غذا اظهار داشت: سازمان فائو در سال ۱۹۷۹ روزی را به نام روز غذا تعیین کرد. اتفاقات سالهای اخیر همچون بیماری همه گیر کرونا، کانال سوئز و اختلال در حمل و نقل جهانی و جنگ اوکراین و روسیه سبب شد که توجه تمام کشورهای جهان به موضوع مهم امنیت غذایی افزایش یابد؛ موضوعی که در قرن فعلی به عنوان یک موضوع امنیتی مطرح است.
وی ادامه داد: فائو هر سال پیش بینی آینده غذایی جهان را ارائه می دهد و پیش بینی ای که برای سال ۲۰۳۰ ارایه داده اند، این است که خیلی از کشورها مزیت نسبی صادرات مواد غذایی را از دست خواهند داد. با توجه به این که دو بال امنیت غذایی، تولید داخلی و واردات محصولات غذایی است، هر کشوری باید در هر دو زمینه خودرا تقویت کند.
واردات سالانه ۱۶ میلیون تن غلات به ایران
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران با اعلان اینکه پیش بینی می شود موضوع واردات محصولات غذایی در آینده با چالش های بیشتری مواجه شود، افزود: چند کشور در دنیا همچون برزیل به عنوان سیلوی غذایی جهان مطرحند و برزیل اعلام نموده که قیمت مواد غذایی را به تدریج بالا خواهد برد. از آنجائیکه پروتئین اصلی کشور ما مبتنی بر طیور گذاشته شده است، سالانه ۱۶ میلیون تن غلات وارد می نماییم که تنها ۹ میلیون تن آن ذرت دامی است. موضوع این است که اگر پروتئین اصلی مان را بر مصرف طیور و واردات غلات مبتنی نماییم، تا کی می توانیم اینطور ادامه دهیم. بدین سبب هیچ راهی نداریم جز این که به سمت مواد پروتئینی برویم که وابستگی کمتری به غلات داشته باشد.
بالا رفتن ارزش محصولات کشاورزی نشان دهنده گران شدن غذا در دنیا است
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران در ارتباط با ارزش دلاری تجارت محصولات کشاورزی اظهار داشت: از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ ارزش واردات و تجارت محصولات کشاورزی در دنیا به شدت بالا رفته است. در سال ۲۰۲۰ ارزش محصولات کشاورزی بیش از هزار و ۶۴۹ میلیارد دلار بوده که این مساله نشان دهنده گران شدن غذا در دنیا است.
وی افزود: شاخص قیمت مواد غذایی فائو سالانه بالا رفته و نوسانات بسیار شدیدی در مقاطع زمانی کوتاه دارد. با دنبال کردن این شاخص از دهه ۵۰ میلادی مشاهده می شود که تا سه دهه این نوسانات زیاد نبوده، اما بعد از بسته شدن کانال سوئز، شاخص ها بسیار تغییر کردند. فاکتورهای قیمت غذایی فائو مبتنی بر ۵ گروه مواد غذایی اصلی شامل گوشت، لبنیات، غلات، روغن، گیاهی و شکر است و در هر مورد ما تنها طی فاصله کوتاه دو دهه ای تغییرات زیادی داشتیم.
مکرمی با مقایسه ارزش تجاری جهانی گوشت و آبزیان بیان کرد: در این مقایسه گوشت شامل تمام دام های سبک و سنگین می شود. در سال ۲۰۱۸ ارزش صادرات و تجارت جهانی آبزیان حدودا مساوی با ارزش تجارت جهانی گوشت بوده و اگر در سالهای بعد مقداری ارزش تجارت آبزیان پایین آمده، بواسطه کاهش صادرات آبزیان چین به سبب کووید بوده است. این مساله به این معنا است که آبزیان در جهان به عنوان یک منبع پروتئینی بسیار مهم انتخاب شده و تجارت می شود.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ضمن مقایسه ارزش واردات محصولات کشاورزی ایران و کشورهای همسایه اظهار داشت: در سال ۲۰۲۰ مقدار واردات مواد غذایی در روسیه ۲۹ میلیارد دلار، عربستان ۲۰ میلیارد دلار، پاکستان ۱۷ میلیارد دلار، ترکیه ۱۵ میلیارد دلار و واردات ایران ۱۰.۵ میلیارد دلار بوده است. با تقسیم این اعداد بر جمعیت هر کشور، سرانه ارزش غذایی هر کشور به دست می آید.
۱۲۶ دلار سرانه واردات مواد غذایی هر ایرانی در سال ۲۰۲۰
وی افزود: بالاترین سرانه ارزش واردات محصولات کشاورزی توسط کشورهای همسایه ایران در سال ۲۰۲۰ متعلق به امارات است که به ازای هر شهروند، یک میلیون و ۷۸۰ هزار دلار واردات غذایی داشته است. میانگین منطقه ۱۹۳ دلار بوده، در صورتیکه کشور ایران به ازای هر نفر، ۱۲۶ دلار واردات مواد غذایی در این سال داشته است. به این معنا که دکترین امنیت غذایی ایران مبتنی بر تولید غذایی است و دکترین امنیت غذایی امارات مبتنی بر واردات غذایی از خارج کشور است.
معادلات غذایی در دنیا تغییر کرده است
مکرمی اشاره کرد: این مساله شمشیری دو لبه برای کشور ما است. این مساله به دلیلهای مختلف همچون سه اتفاق کووید، کانال سوئز و جنگ روسیه و اوکراین بسیار عالی است، برای اینکه آینده جهانی از نظر تجارت مواد غذایی، آینده مطمئنی نیست. این اتفاقات برای آینده نیز پیش بینی می شود. هنگامی که دکترین امنیت غذایی مبتنی بر تامین تولید داخلی برای بیش از ۸۰ میلیون نفر جمعیت است، هم مزیت نسبی تلقی می شود و هم باید برای خطراتی همچون تغییرات اقلیمی و خشکسالی که ممکنست برای امنیت غذایی به ما تلنگر بزند، آماده باشیم.
بحران آب در آبزی پروری کشور
وی با ارائه گزارشی از سازمان هواشناسی ایران اظهار داشت: بر طبق شاخص SPEI که شامل میزان بارش و مقایسه آن با دوران زمانی ۱۰ساله و یک ساله است. در خشکسالی، فاکتورهای بسیار مختلفی از رطوبت میزان خاک تا میزان بارش را داریم، اما آن چه احساس کردیم، بیشتر به آبزی پروری مربوط است، شاخص SPEI است که شامل تغییرات تبخیر، تغییرات دمایی و بارش است که هر سه برای ما در آبزی پروری اهمیت دارد. این شاخص از ترسالی بسیار شدید، شدید، متوسط، خفیف تا حالت عادی و همچنین حالت خشکسالی از خفیف تا بسیار شدید را در بردارد و مساحت منطقه را بیان می کند.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران افزود: بر طبق این شاخص در ۱۰سال گذشته ۹۷ درصد مساحت کشور ایران شامل خشکسالی بوده، البته این آمار در یک ساله گذشته منتهی به فروردین ۱۴۰۲ کمی بهتر شده و از ۹۷ درصد به ۸۶.۵ درصد کم شده و بیشترین تغییر در قسمت خشکسالی شدید بوده که از ۵۰ درصد مساحت کشور در یک دوره ۱۰ ساله به ۲۶.۹ درصد کاهش پیدا کرده است.
مکرمی با اشاره به ۶ حوزه آبریز اصلی در کشور و بیش از ۳۰ حوزه آبریز فرعی بیان کرد: حوزه خلیج فارس و دریای عمان نشان میدهد که در یک ساله اخیر شرایط مناسب تر شده است. در عرصه کانون بزرگ که یکی از حوزه های فرعی کشور است، بخش بزرگی از آبزی پروری ما خصوصاً ماهیان سردابی در این منطقه درحال شکل گرفتن است.
تولید یک میلیون و ۳۵۰ هزار تن انواع آبزیان در سال قبل در ایران
مکرمی به تولیدات آبزی پروری در آب شیرین طی ۵ سال قبل اشاره نمود و اظهار داشت: از ۴۲۸ هزار تن در سال ۹۵ به ۵۲۹ هزار تن در سال ۱۴۰۱ رسیده ایم. سال ۱۴۰۱ مجموع تولید آبزیان کشور، یک میلیون و ۳۵۰ هزار تن بوده که ۷۵۰ هزار تن شامل صید و ۶۰۰ هزار تن شامل آبزی پروری بوده است. آبزی پروری در آب شیرین شامل ماهیان سردآبی، ماهیان گرم آبی، تیلاپیلا، و ماهیان خاویاری است. هدف ما در برنامه ۵ ساله هفتم و افق دید برای تولید آبزیان، یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن است.
رودخانه، رتبه اول در تولید آبزیان
وی با اشاره به موضوع خشکسالی و میزان و درصد سهم بهره برداری منابع مختلف آب در تولید آبزیان اشاره کرد: ۵۱ درصد از تولید آبزیان آب شیرین با بهره گیری از آب رودخانه ها به انجام می رسد، ۱۹.۶ درصد با بهره گیری از آب چاه، ۱۴.۴ درصد از آب زهکش ها، ۸.۶ درصد چشمه، ۵.۹ درصد سایر موارد و کمتر از یک درصد قنات را شامل می شود. با تفکیک سهم منابع آبی مختلف در تولید ماهیان گرمابی در سال ۱۴۰۰، ۵۴.۹ درصد از تولید ماهیان گرمابی ما از منبع آب رودخانه آب گیری می کنند و سهم چاه ۲۵.۳ درصد، سهم زهکش ها ۹.۵ درصد است. در مورد ماهیان سردآبی نیز رودخانه رتبه اول را دارد. از آنجائیکه بیشتر مزارع سردابی در مناطق مرتفع کشور قرار دارند و خشکسالی در مزارع گرمابی که مناطق دشتی قرار گرفتند، مورد توجه است.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات با تبیین شرایط تولید آبزیان در سالهای اخیر بیان کرد: باتوجه به تغییرات اقلیمی سال های آتی برای توسعه پایدار آبزی پروری چه باید کرد؟ ورود به سیستم های مدار بسته بازچرخانی، استفاده از پتانسیل هایی همچون چاه های کشاورزی برای بالا بردن راندمان همچون راه حل ها در این حوزه می باشد.
برنامه ای ویژه جهت توسعه استخرهای دومنظوره پرورش ماهی
مکرمی اشاره کرد: بااینکه خارج کردن آب از دل زمین مورد تأیید مراجع علمی در خیلی از موارد نیست، اما در کشور ۷۶۸ هزار حلقه چاه کشاورزی و آبیاری فضای سبز و گلخانه ای داریم که از این میان ۶۳ هزار استخر دو منظوره در کنار چاه ها وجود دارد و تنها ۱۱ هزار استخر دو منظوره بصورت تلفیقی پرورش ماهی دارند. هیچ کدام از ما موافق استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی نیستیم، اما در زمانی که این کار برای محصولات کشاورزی اتفاق می افتد، بنظر می رسد که استفاده دو منظوره یکی از راه های افزایش تولید آبزیان است. در وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات ایران برنامه ویژه ای برای توسعه استخرهای دومنظوره پرورش ماهی داریم. با این شرط که فقط پمپاژ آب در دوره آبیاری باشد و به هیچ وجه بدنبال ادامه پرورش ماهی پس از دوره آبیاری نیستیم.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات با اشاره به گونه های پرتراکمی مانند تیلاپیلا بیان کرد: در سالهای اخیر کشمکش بسیاری در مورد اینگونه در مجامع علمی رخ داده است. دستیابی یک مزرعه تیلاپیلا در بافق یزد به تولید ۱۵ تن تیلاپیلا با ۶۰ سی سی آب در ثانیه نشان میدهد که یکی از راه های رسیدن به امنیت غذایی در امتداد تامین پروتئین می تواند استفاده از گونه های پرتولید باشد.
دانش بیوفلاک تا حالا در ایران اقتصادی نشده است
وی با اشاره به استفاده از سیستم بیوفلاک در تولید تیلاپیلا بیان کرد: مشکلاتی با این سیستم داریم، اما هنوز دانش بیوفلاک در کشور ما اقتصادی نشده است. حدودا هر سه مزرعه که با این سیستم کار می کنند هنوز به تراکم اقتصادی نرسیده اند. بطور قطع نمی توانیم بیوفلاک را رد نماییم و کنار بگذاریم، برای آینده خشکسالی کشور راهی جز توسعه دانش و استفاده از تکنولوژیهای جدید برای تولید آبزی پروری نداریم و بیوفلاک یکی از با اهمیت ترین آن هاست.
مکرمی افزود: هنوز در آغاز راه هستیم؛ بیوفلاک سابقه ای طولانی در دنیا ندارد و با میگو در جنوب شرقی آسیا شروع شده است. هنوز هم در مورد میگو این سیستم به عنوان یک سیستم قطعی و رایج جا نیفتاده است. در ایران هنوز در ۹۹ درصد از تولید میگو از سیستم سنتی و نیمه مدرن استفاده می نمایند. همین طور سیستم بازچرخشی از دو دهه گذشته به ایران وارد شد، اما به سبب اشتباهاتی که رخ داده، امروز در سیستم های اجرائی جرائت استفاده از این سیستم را نداریم، برای اینکه مزارعی که از این سیستم استفاده کردند، به گونه ای پیش رفتند که هیأت دولت در دهه ۸۰ مجبور شد تمام خسارت این مزارع را پرداخت کند.
مدیر کل آبزیان آب شیرین سازمان شیلات با اعلان اینکه در بخش اجرا با مواردی مواجهیم که در دانش ما تا حالا نبوده است، اظهار داشت: سیاست و ادعای ما در سازمان شیلات این است که در آینده طولانی مدت نمی توانیم به طیور به عنوان منبع اصلی پروتئینی کشور به سبب وابستگی به غلات اکتفا نماییم، بدین سبب راهی جزء ارتقاء فناوری و رفتن به سمت راندمان تولید آبزیان نداریم.
منبع: گل چرم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب