گزارش گل چرم؛
کشت فراسرزمینی چیست؟
به گزارش گل چرم، به قول کارشناسان با عنایت به شرایط اقلیمی کشور و بحران آب، کشت فراسرزمینی می تواند یکی از مهم راهکار ها برای تحقق خودکفایی محصولات قلمداد شود.
به گزارش گل چرم به نقل از مهر، کشت فراسرزمینی به معنای کاشت انواع محصول در سایر کشورها و واردات آن به ایران است. این نوع کشت، موضوعی است که طی چند سال گذشته در کشورمان مطرح شده و الان اهمیت آن با عنایت به وقوع خشکسالی در خیلی از استان ها، محدودیت شدید منابع آبی و تاثیر آن بر وضعیت معیشتی مردم بیشتر از هر زمانی نمایان است. چرا کشت فراسرزمینی برای ایران مهم است؟ در این راستا، چند سالی است که بحث کشت فراسرزمینی در کشور ما مطرح شده و حالا با عنایت به وقوع خشکسالی در خیلی از استان ها، محدودیت شدید منابع آبی و تاثیر آن بر وضعیت معیشتی مردم بیشتر از هر زمانی نمایان شده است. از دیرباز یکی از آرزوها خودکفایی کشور در تولید محصولات راهبردی کشاورزی مثل گندم، دانه های روغنی، نهاده های دامی بوده است، اتفاقی که نیازمند منابع آبی در استانهای مختلف است اما به علت خشکسالی های پیاپی این سال ها و کمبود منابع آبی در خیلی از استان ها مدت زمانی است که محقق نشده و همین مبحث سبب شده از طرحی به نام کشت فرا سرزمینی یاد شود. براین اساس، کشت فرا سرزمینی با عنایت به کمبود منابع آبی در ایران، محدودیت در فعالیتهای بخش کشاورزی و پیشگیری از بروز مشکلات جدی در پایداری امنیت غذایی در کشور مورد توجه وزارت کشاورزی و دولت قرار گرفته است. مزایای کشت فرا سرزمینی بنا به قول کارشناسان، نخستین و مهم ترین مزیت کشت فرا سرزمینی پیشگیری از هدررفت آب است، با عنایت به شدت بحران آب در کشور باید در جهت بهره وری کشاورزی موجود و استفاده از روش های آبیاری و کاشت، داشت و برداشت نوین و کاشت محصولات آب بر در سایر کشورها و ایجاد کشت فرا سرزمینی گام برداشت. مزیت دوم این طرح افزایش تولید محصولات کشاورزی و ایجاد آرامش از تأمین امنیت غذایی است، طبق آمار اعلامی وزارت جهاد کشاورزی، حالا ۹۰ درصد از محصولات روغنی و بخش قابل توجهی از برنج مصرفی کشور وارداتی است. با به کارگیری اراضی کشاورزی خارج از کشور، استراحت زمینهای داخلی تضمین سبب می شود زمینهای کشاورزی آب وخاک خویش را ترمیم کنند و علاوه بر آن، بخش بزرگی از نیازمان به محصولات کشاورزی تأمین می شود بنابراین ایرادی ندارد که محصولات راهبردی مثل گندم، خوراک دام و دانه های روغنی به وسیله کشاورزان ایرانی در خارج از مرزهای کشور کشت و تولید و برای تأمین نیازهای داخلی استفاده گردد. ضمن اینکه تبدیل فناوری و دانش به محصول، یکی دیگر از مزایای کشت فرا سرزمینی به حساب می آید. شروع کشت فراسرزمینی در کشور / چرا اجرای طرح موفقیت آمیز نبود در این خصوص هیأت وزیران در جلسه فروردین ۹۵ به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین نامه کشت فراسرزمینی را تصویب کرد که به باعث ماده یک، کشت فراسرزمینی «بهره برداری از منابع، عوامل، ظرفیت ها و امکانات سایر کشورها برای تولید محصولات کشاورزی مورد نیاز در جهت حفظ منابع پایه تولید و ارتقا امنیت غذایی و سایر نیازهای صنعتی کشور» تعریف شده است که البته در طول سال های اخیر توفیق چندانی در این حوزه نداشته ایم. همینطور در لایحه بودجه ۱۴۰۱ هم به این طرح توجه شده و لایحه بودجه ۱۴۰۱ دولت را مکلف کرده در واردات محصولات کشاورزی و دامی در شرایط مساوی اولویت خرید خویش را از شرکتهای ایرانی فعال در حوزه کشاورزی فراسرزمینی قرار دهد. (اینجا بخوانید) در همین زمینه، محسن شاطر زاده، مجری طرح کشت فراسرزمینی وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بر مبنای سیاست های اقتصاد مقاومتی که در سال ۱۳۹۲ ابلاغ گردیده بود قرارگاه اقتصاد مقاومتی تشکیل و معاون اول رئیس جمهور هم رئیس این قرارگاه شد. بر این اساس قرار شد که قرارگاه مذکور مسائل اولویت دار اقتصاد کشور را شناسایی کند که پس از انجام این کار، کشت فراسرزمینی بعنوان یکی از اولویت های اقتصاد مقاومتی مطرح و توسط هیئت وزیران تصویب گردید. وی اظهار داشت: بر این اساس قرار شد وزارت جهاد کشاورزی آیین نامه اجرایی این طرح را پیشنهاد کند که در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ این آیین نامه هم تصویب و ابلاغ گردید. بر طبق این آیین نامه وزارت جهاد کشاورزی، وزارت امور خارجه، وزارت کار، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد مسئول اجرای این طرح شدند، به صورتی که وزارت جهاد کشاورزی، وظایفی مثل مشاوره، عرضه اطلاعات به فعالان و همینطور تعیین اولویت محصولات برای کشت، تعهد خرید محصولات تولید کنندگان کشت فراسرزمینی و تعیین صلاحیت متقاضیان را برعهده دارد. در این خصوص وزارت جهاد کشاورزی از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ اقدامات لازم را انجام داد و در کشورهای قزاقستان و اوکراین و غنا و آذربایجان فعالیتهایی توسط شرکت جهاد سبز انجام گرفت. البته شرکتهای ایرانی دیگری هم بودند که در کشورهای مختلف مشغول امر کشاورزی بودند. شاطرزاده افزود: وزارت امور خارجه شیوه نامه همکاری با فعالان کشت فراسرزمینی را تهیه کرده و در سال ۱۳۹۸ توسط معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه به کلیه سفارتخانه ها و نمایندگی های ایران ارسال شد و وزارت کار هم وظایفی را که در این حوزه برعهده داشت، انجام داد همینطور در بانک مرکزی هم در سال ۱۳۹۷ مصوبه مورد نیاز در خصوص تأمین ارز نیمایی مورد نیاز فعالان کشت فراسرزمینی به تصویب رسید. وی ادامه داد: وزارت اقتصاد و امور دارایی هم از راه شرکت سرمایه گذاری های خارجی (ایفیک) و صندوق توسعه ملی مجاز به عرضه تسهیلات ارزی و یا مشارکت در سرمایه گذاری شده بود. این مقام مسئول در رابطه با علل عدم موفقیت اجرای این طرح در کشور توضیح داد که مساله ای که در این میان وجود داشت، دشواری راستی آزمایی درخواست ارز از جانب فعالان کشت فراسرزمینی بود. به این صورت که دستگاههای مسئول قادر نبودند ادعاهای افراد در خصوص میزان خرید زمین یا مخارج تولید در سایر کشورها را راستی آزمایی کنند. ازاین رو عملاً در این سال ها ارزی به متقاضیان کشت فراسرزمینی پرداخت نشد. شاطرزاده اظهار داشت: از سال قبل فصل جدیدی در وزارت جهاد کشاورزی برای کشت فراسرزمینی شروع و برای این طرح مجری انتخاب شد، زمانی که این سمت را برعهده گرفتم با وزیر وقت جهاد کشاورزی به این جمع بندی رسیدیم که لازم است وزیر جهاد کشاورزی، سیاست های وزارت خانه در مورد کشت فراسرزمینی را ابلاغ کند. این سیاست ها تدوین و نهایی شد و در دیماه سال ۱۳۹۹ از جانب وزیر وقت جهاد کشاورزی در چهار محور ابلاغ گردید. بر این اساس فقط چهار محصول ذرت، سویا، جو و دانه های روغنی شامل کلزا و آفتابگردان زیر پوشش این طرح قرار می گیرند و تسهیلات به متقاضیان مربوطه عرضه می شود. سالانه ۱۵ میلیون تن واردات از این چهار محصول به کشور صورت می گیرد به صورتی که ما فقط ۱۰ میلیون تن ذرت در سال وارد می نماییم که رقم بسیار بزرگی است. وی افزود: تسهیلات کشت فراسرزمینی به کسانی تعلق می گیرد که در ایران ثبت شده باشند و در وزارت جهاد تشکیل پرونده داده و صلاحیت حرفه ای آنها در کمیته تعیین صلاحیت وزارت جهاد کشاورزی تأیید شده باشد. این کمیته متشکل از چهار معاون وزیر جهاد می باشد. شرکتهای تأیید صلاحیت شده برای عقد قرارداد به معاونت بازرگانی وزارت جهاد یا شرکتهای مباشر معرفی می گردند. تعهد خرید از راه خرید تضمینی یا سلف خری یا کشت قراردادی هم محور سوم این سیاست ها است؛ به عبارتی ما پیش از فصل کشت، با تولید کننده قرارداد می بندیم و دو ماه پس از فصل برداشت، محصول باید در گمرک ایران به وزارت جهاد تحویل داده شود. خرید در چارچوب قرارداد و به صورت ارزی خواهد بود. پیش پرداخت در چارچوب تسهیلات ارزی توسط بانک مرکزی و یا صندوق توسعه ملی پرداخت خواهد شد. شاطرزاده اضافه کرد: ما موافقت صندوق توسعه ملی را دریافت کردیم تا بتوانیم برای کسانی که با ما قرارداد می بندند، وام های ارزی درخواست نماییم. ضمن این که بر مبنای مصوبه بانک مرکزی که در سال ۹۷ تصویب شده، این بانک آماده پرداخت ارز نیمایی به فعالان کشت فراسرزمینی است که البته این فعالان باید از سوی وزارت جهاد کشاورزی معرفی شوند. در سیاست های جدید فقط به محصول نهایی تسهیلات می دهیم و به زمین و ماشین آلات و سایر هزینه های تولید تسهیلاتی تعلق نمی گیرد. به عبارتی در آغاز فصل کشت پیش پرداخت ارزی در برابر ضمانت نامه به فعال کشت فراسرزمینی پرداخت می شود و زمانی که محصول نهایی را در گمرک ایران تحویل داد مابقی آ نرا تسویه خواهیم کرد. وی افزود: ناگفته نماند حداقل محصول تحویلی برای عقد قرارداد با فعالان کشت فراسرزمینی باید ۵۰ هزار تن باشد و اگر میزان تولید کمتر از این رقم باشد، با متقاضی قرارداد بسته نخواهد شد. به عبارتی فعال کشت فراسرزمینی باید حداقل ۱۵ هزار هکتار زمین آبی یا بیشتر از ۳۰ هزار هکتار زمین دیم داشته باشد تا بتواند حداقل ۵۰ هزار تن محصول را تولید نماید. ازاین رو کسانی که مساحت زمین هایشان کمتر از این ارقام باشد، امکان عقد قرارداد با وزارت جهاد و استفاده از تسهیلات را ندارند. در زمان عقد قرارداد اسناد اجاره یا مالکیت این زمین ها باید عرضه شود و این اسناد باید به تأیید سفارت و کنسولگری کشورمان در کشور محل تولید رسیده باشد. سال قبل این سیاست ها به شرکت ها و دستگاههای مختلف ابلاغ و فراخوان داده شد ضمن این که تابحال هفت شرکت بزرگ که متقاضی این کار بودند درخواست داده و پرونده تشکیل داده اند. صلاحیت برخی از آنان در کمیته ذیربط تأیید شده و الان مراحل عقد قرارداد نهایی را طی می کنند. ضمن این که تقاضای حدود ۲۰ شرکت هم در دست بررسی می باشد. این مقام مسئول توضیح داد: هفت شرکت بزرگی که صلاحیت آنها تأیید شده هر کدام بین ۵۰ هزار هکتار تا یک میلیون هکتار زمین در یک کشور خارجی در اختیار دارند. با عنایت به زمانبر شدن ابلاغ نظامنامه کشت فراسرزمینی توسط وزیر جهاد (ابلاغ در چهارم اردیبهشت ۱۴۰۱) این شرکتها فعلا در مرحله عقد قرارداد با شرکتهای مباشر هستند. وضعیت انتخاب کشورهای مقصد برای کشت فراسرزمینی چگونه است و این کشورها چگونه انتخاب می شوند؟ شاطرزاده اظهار داشت: ما برای فعالان کشت فراسرزمینی، کشور خاصی را برای انجام کشت تعیین نمی نماییم اما به متقاضیان مشورت ها و اطلاعات لازم را می دهیم ولی به صورت کلی از کشورهایی مانند روسیه، قزاقستان، اوکراین و برزیل استقبال بیشتری صورت گرفته است ضمن این که در کشورهایی مانند جمهوری آذربایجان، ساحل عاج، غنا و ماداگاسکار هم متقاضیانی داشته ایم. به قول وی فعلا چند شرکت خصوصی در کشورهای قزاقستان و روسیه و برزیل و اوکراین و آذربایجان و ازبکستان فعال می باشند. در لایحه بودجه ۱۴۰۰ از فعالان کشت فراسرزمینی حمایت شده و آنجا عنوان شده است که در شرایط مساوی برای واردات کالا بین تجار و تولید کننده محصول فراسرزمینی، وزارت جهاد کشاورزی باید محصول را از تولید کننده کشت فراسرزمینی خریداری کند. این تبصره در برنامه بودجه سال ۱۴۰۱ هم تکرار شده است. با اینحال، کشور ما به جهت قرارگیری در کمربند خشک جهانی، تغییرپذیری شدید اقلیمی، بارش به میزان یک سوم متوسط جهانی، خشکسالی های مختلف و مصرف بالای آب، نیازمند ایجاد تنوع کشت در محصولات غذایی و کشاورزی به روش های متنوع است و کشت فراسرزمینی راهکار نجات ایران از بحران آب به شمار می آید. به باور کارشناسان، کشت فراسرزمینی می تواند راهکاری جایگزین برای تأمین محصولات کشاورزی و مواد غذایی در کشور به شمار آید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب